Η Ευρωπαϊκή ήπειρος υπερθερμένεται ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, στη Γαλλία η θερμοκρασία έχει ήδη αυξηθεί κατά 1,8 C. Παντού, η άνοδος του επιπέδου της θάλασσας επιταχύνεται.
Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης – Μαριάννα Εσκαντάρ
Η κλιματική αλλαγή έχει επιβιβάσει την ανθρωπότητα σε «ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή». Ορισμένες αλλαγές είναι ήδη μη αναστρέψιμες. Η 6η έκθεση του IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) που δημοσιεύθηκε στις αρχές Αυγούστου, αναφέρεται στην κατάσταση της γνώσης, στην υπερθέρμανση του πλανήτη που γενικεύεται από την οποία δεν θα γλιτώσει καμιά περιοχή του πλανήτη και αυτή η προοπτική δεν είναι μακρινή. Παραδείγματα αποτελούν οι υψηλές θερμοκρασίες στη Βόρεια Αμερική, οι καταρρακτώδεις βροχές στη Δυτική Ευρώπη, οι πλημμύρες στην Κίνα, οι μεγάλες πυρκαγιές στη Νότια Ευρώπη, …
Αυτά τα φαινόμενα πρόκειται να ενταθούν και να πολλαπλασιαστούν. Ενώ η μέση θερμοκρασία έχει ήδη αυξηθεί κατά 1,1 C από τα τέλη του 19ου αιώνα, το όριο του 1,5 C, που αποτελεί βασικό δείκτη της Συμφωνίας του Παρισιού, θα μπορούσε να επιτευχθεί έως το 2030, δηλαδή δέκα χρόνια νωρίτερα από το αναμενόμενο. Εν τω μεταξύ, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΑΙΕ), αναφέρει ότι το 2021 αναμένεται να σπάσει ένα ρεκόρ όλων των εποχών για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η Ευρωπαϊκή ήπειρος υπερθερμένεται ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, στη Γαλλία η θερμοκρασία έχει ήδη αυξηθεί κατά 1,8 C. Παντού, η άνοδος του επιπέδου της θάλασσας επιταχύνεται.
Όλα τα βλέμματα είναι πλέον στραμμένα στη Γλασκώβη, όπου διεξάγεται αυτή την περίοδο το COP26, το οποίο είχε αναβληθεί πέρυσι λόγω της πανδημίας.
Στατιστικά στοιχεία
Ήρθε η ώρα να περάσουμε από τα λόγια στις πράξεις και να υλοποιήσουμε τις μεγάλες φιλοδοξίες που επιδεικνύονται. Αυτό το COP26 είναι κρίσιμο όπως υπογραμμίζουν όλοι οι κλιματολόγοι.
Μεθάνιο
Οι συγκεντρώσεις μεθανίου και οξειδίου του αζώτου είναι τώρα στο αποκορύφωμά τους εδώ και 800.000 χρόνια. Ακόμα και αν παραμένει στην ατμόσφαιρα μόνο για δώδεκα χρόνια, το μεθάνιο έχει δυναμικό θέρμανσης 90 φορές μεγαλύτερο από αυτό του CO2.
Η αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μεταξύ 1990 και 2018 στον κόσμο είναι 67%.
Η μέση άνοδος της στάθμης της θάλασσας μεταξύ 1993 και 2019 est + 9cm.
Η δύσκολη χρηματοδότηση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής
– Ετήσιες ροές επενδύσεων που αφορούν το κλίμα το 2016, σε δις δολάρια ανά έτος: 5400
– Ανάγκες επενδύσεων 2015-2030 για το σενάριο των 2 C: 1115
– Παγκόσμιες ροές της χρηματοοικονομικής για το κλίμα: 681.
– Ροές ανεπτυγμένων χωρών προς αναπτυσσόμενες χώρες: 38
– Ζημιές που οφείλονται σε φυσικές καταστροφές: 339
Πηγή: «Better Growth, Better Climate, The New Climate, Economy Report», 2014 / Rapport biennal d’evaluation des flux de la finance, CCNUCC 2018.
Σενάρια
Η επιτυχία αυτού του COP θα εξαρτηθεί επίσης από το σεβασμό της υπόσχεσης των ανεπτυγμένων χωρών, ιστορικά υπεύθυνων για τη συγκέντρωση CO2 στην ατμόσφαιρα, να αυξήσουν σε 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως τη βοήθεια τους στις φτωχές, πιο ευάλωτες χώρες, για να προσαρμοστούν και να μειώσουν τις εκπομπές τους.
Είναι απαραίτητο να τεθούν τα θεμέλια για αυτήν την τεράστια πρόκληση. Ένα από αυτά συντάχθηκε αυτό το καλοκαίρι από την ΕΕ, η φιλόδοξη Πράσινη Συμφωνία, η οποία προβλέπει ειδικότερα τη γενίκευση της τιμολόγησης του άνθρακα σε τομείς που μέχρι τώρα είχαν απαλλαγεί όπως οι μεταφορές και τα κτίρια και η εφαρμογή ενός φόρου άνθρακα στα σύνορα για την καταπολέμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (environmental dumping). Η υλοποίησή του εξακολουθεί να φαίνεται ακροβατική καθώς οι διαφορές μεταξύ των κρατών μελών είναι μεγάλες και οι προσπάθειες που πρέπει να γίνουν σημαντικές. Ο στόχος, με την αύξηση της «ρυπαντικής άδειας», είναι φυσικά να προκληθεί μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που συνδέονται με τις ανθρώπινες δραστηριότητες και να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ του CO2 που εκπέμπεται και αυτού που απορροφάται. Αυτή η ισορροπία είναι η περίφημη ουδετερότητα άνθρακα, η οποία έχει γίνει ένα είδος «mantra». Η Ευρώπη, οι ΗΠΑ έχουν ως στόχο να φθάσουν στην ουδετερότητα αυτή το 2050, η Κίνα το 2060 – αυτές οι χώρες αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ των παγκόσμιων εκπομπών.
Μετά από εκατό πενήντα χρόνια διαρκούς οικονομικής ανάπτυξης, τα αποτελέσματα των επιπτώσεων στους ζωντανούς οργανισμούς είναι ιλιγγιώδη: υπερθέρμανση, αλλά και βιοποικιλότητα σε κίνδυνο με τη μαζική εξαφάνιση των ειδών, τη ρύπανση του αέρα, των εδαφών, των ποταμών και των ωκεανών…
Η πανδημία του Covid 19, προσφέροντας μια αναστολή σε ένα υπερθερμασμένο πλανήτη, έχει δημιουργήσει μια νέα σχέση μεταξύ των ανθρώπων και του περιβάλλοντος και των ζωντανών όντων.
Σήμερα μπροστά στην κατάσταση αυτή, μερικοί προτείνουν μια συνολική διακοπή που οδηγεί στην αποανάπτυξη η οποία θα σώσει τον πλανήτη. Άλλοι προτείνουν την τεχνολογία ακόμα και αν βρίσκεται σε εμβρυϊκό στάδιο.
Το κυριότερο είναι να μην υπάρχει απραξία και απελπισία διότι υπάρχει ακόμη χρόνος για δράση.
* Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Επίτιμος Δρ. Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
* Υποψήφια Δρ. Μαριάννα Εσκαντάρ, Μέλος του Εργαστηρίου Financial Engineering, Πολυτεχνείο Κρήτης